Leczenie ran a prawidłowe odżywianie
Prawidłowe odżywianie należy do głównych czynników wpływających na gojenie się ran. Największe znaczenie mają przy tym witaminy (zwłaszcza C, A, K oraz witaminy z grupy B), wysoka podaż białka w diecie, właściwe nawodnienie organizmu oraz mikroelementy, w tym żelazo, miedź i cynk. Konieczne jest także zaspokojenie potrzeb energetycznych organizmu (angiogeneza wiąże się więc ze zwiększonym zapotrzebowaniem na węglowodany i tłuszcze).
Suplementacja i prawidłowa dieta, czyli jak uzupełnić niedobór żelaza
Wymienione mikroelementy (żelazo, miedź i cynk) konieczne są tak w procesach powstawania nowych komórek, jak i w całościowej regeneracji tkanek. Główne biologiczne funkcje żelaza wiążą się z syntezą hemoglobiny: niski poziom żelaza i hemoglobiny prowadzi do anemii. W przypadku leczenia ran szczególnie niebezpieczne są stany, w których niedokrwistość z niedoboru żelaza łączy się z niedokrwistością pokrwotoczną. Współwystępowanie obu rodzajów niedokrwistości wiąże się oczywiście z faktem, że przy powstawaniu ran występuje często znaczna utrata krwi. W leczeniu ran niemal we wszystkich przypadkach zaleca się więc suplementację żelazową. Istotna jest także bogata w żelazo dieta.
Dzienne zapotrzebowanie na żelazo to około 10 miligramów w przypadku mężczyzn i 15 miligramów w przypadku kobiet. Niedobory żelaza uzupełnia się stopniowo, prócz systematycznej suplementacji konieczna jest więc także systematyczne stosowanie diety bogatej w ten mikroelement. Warto więc przypomnieć, jakie produkty zawierają żelazo w dużych ilościach. Produkty zawierające żelazo, które warto włączyć do codziennej diety chorego to przede wszystkim mięso (zwłaszcza czerwone), podroby, ryby, kakao i czekolada oraz żółtka jaj. Inne dobre źródła żelaza to kasze, orzechy, pestki dyni lub słonecznika oraz warzywa strączkowe.
Właściwości żelaza wpływające na gojenie się ran
Właściwości żelaza związane z gojeniem się ran wiążą się przede wszystkim z jego rolą
w dostarczaniu do tkanek tlenu oraz z jego funkcją w gospodarce enzymatycznej organizmu.
Wskazuje się wiele mechanizmów, za pomocą których niedostatek żelaza negatywnie wpływa na gojenie się ran. W świetle współczesnej wiedzy medycznej największe znaczenie ma hipoksja, czyli niedobór tlenu w tkankach. Hipoksja wpływa negatywnie na migrację komórek, na tempo ich podziału, na długość życia komórek oraz na ich wzrost. Istotna jest także rola laktoferyny, białka wykazującego powinowactwo z jonami żelaza, w inicjacji procesu krzepnięcia krwi, a więc już na początkowym etapie gojenia się rany. Równie ważna jest rola żelaza w syntezie kolagenu: jony żelaza są niezbędnym konfaktorem hydroksylacji aminokwasów, w wyniku której powstaje kolagen.
O tym, jakie znaczenie ma żelazo w gojeniu się ran świadczą także jego funkcje diagnostyczne. Niska wartość TIBC (całkowitej zdolności surowicy do wiązania żelaza) w połączeniu z niską zawartością żelaza w surowicy wskazywać może na infekcje, a także nowotwory i liczne choroby współtowarzyszące. Przeciwna sytuacja, czyli niska zawartość żelaza w surowicy w połączeniu z wysoką wartością TIBC świadczy natomiast o niedokrwistości niedoborowej.
Nadmiar żelaza a gojenie się ran
Stosunkowo rzadko poruszanym, ale istotnym problemem jest wpływ nadmiaru żelaza na gojenie się ran. Wiąże się on przede wszystkim z nieodpowiednią suplementacją żelazem, kiedy przyjmowana dzienna dawka żelaza jest znacząco wyższa, niż zalecana. Nadmiar żelaza prowadzić może do nadmiernego gromadzenia się ziarniny, a nawet do powstawania guzów. Szczególnie narażone są tutaj kobiety stosujące pigułki antykoncepcyjne oraz pacjenci z chorobami wątroby.
Co należy zrobić kiedy rana i skóra wokół niej są zaczerwienione, a rana jest z oznakami zakażenia?
Zaczerwieniona i podrażniona skóra może być zabezpieczona kremem o działaniu regenerującym i właściwościach antybakteryjnych. Jednakże nie należy wybierać kremów zawierających domieszki antybiotyków (jak neomycyna, batytracyna). Zalecamy wybierać takie, które posiadają w swoim składzie oktenidynę, bisabolol czy inne substancje o potwierdzonym bezpieczeństwie i skuteczności (np. octenicare). W miejscu, w którym mamy już ranę z objawami infekcji należy zastosować miejscowy lek odkażający (np. octenisept).
